Stadyumların İnşaası ve mimarisi
Stadyum yapı tasarımında, lokasyon ve ulaşım ağlarına yakınlık da önemli etkenlerden. Stadyumlar, maç zamanları dışında farklı etkinlikler için de kullanılırlar. Bu sebeplerden dolayı stadyum lokasyonunun hastane gibi yapılara yakın olması da önemli.
Stadyum tasarımlarında dikkat edilmesi gereken FIFA, UEFA nın belirlediği bazı standartlar var. Sporcu ve izleyici girişleri birbiri ile karışmamalı. Bu kurallar izleyici giriş çıkış, güvenlik gibi kararları etkiler. Kapasite, bulunduğu şehir / ülke, topografya ve işletme kararlarına göre değişiklik gösterir.
Stadyumların “kapasitesi” hesaplanırken, turnuva gereksinimlerinin dışında gelecekteki kullanımları da dikkate alınmalıdır. Merkez stadyumların, örneğin olimpiyat stadyumlarının, en az 50 bin hatta tercihen 60 bin izleyici kapasiteli olması, turnuvalarda hizmet edecek diğer stadyumların ise 30-40 bin izleyici kapasitesine sahip olması istenilen bir durumdur.
Stadyum tasarımında “oyun alanının yönelimine”, güneş ve hâkim rüzgâr yönelimi ile ilgili olarak büyük özen gösterilmelidir ve oyun alanının kuzey-güney yöneliminde olması ideal olarak kabul edilir. Bu yön hem sporcular, hem seyirciler, hem de yayıncı kuruluşlar için önemlidir. Hâkim rüzgâr yönü mutlaka dikkate alınmalı ve olumsuzluklarından kaçınılacak tasarım önlemleri alınmalıdır. Yayıncı kuruluşlar açısından kural, güneşin parlamasını önlemek için ana kamera konumlarının batı tribününde olmasını sağlamaktır. Stadyumun ve oyun alanının yönelimi kuzey-güney ekseninden sapması, batı yönünde maksimum 15 dereceden fazla olmamalıdır.
Stadyumlarda futbol “oyun alanı” 105 x 68 metre boyutlarında, aynı standart büyüklüğe sahip olmalıdır. Her stadyumda oyun alanı ile seyircilerin oturma alanının arasında en az 6 metre fakat tercihen 8,5 metre; her bir kale arkasında taç çizgisi boyunca en az 7,5 metre fakat tercihen 10 metre boşluk olmalıdır. Bu alan, diğer hususların yanında, yedek kulübeleri, kamera konumları, mikrofonlar, fotoğraflar ve reklam panoları için gereklidir. Bunun sonucunda, minimum 120 x 80 metre ve tercihen 125 x 85 metrelik toplam alan ihtiyacı doğmaktadır. Olimpiyatlarda bu ölçülere ek olarak sekiz şerit oyun alanının etrafına eklenmekte ve boyutlar 120 x 160 metrelere varmaktadır.
“Çatı ve kaplaması” önemli bir konfor standardıdır ve dolayısıyla stadyumlarda çatı strüktürü artık stadyumun en özel parçası haline gelmiştir. Stadyumların simgesel özelliklerinin içeriğini pekiştiren en önemli mimari elemandır. Öte yandan stadyum çatısı işlevsel olarak seyircileri yağmur, kar, güneş vb. hava koşullarından korumalı ve tüm koltukların üzerini örtmelidir. Fakat tamamen kapalı çatılar ya da az açıklık bırakan çatılar çoğu zaman oyun zeminindeki doğal çimin yetişmesinde hava dolaşımını ve güneş ışığı kazanımını engelledikleri için problem teşkil etmektedirler. Dolayısıyla, çatı yapısını tasarlarken, sağlıklı, yüksek kaliteli bir çimin büyümesinin hesaba katılması gerekmektedir. Ayrıca çatı yapısının gölgeleme etkisi, televizyon yayınında karışıklığa neden olabilecektir. Çatı yapımında OSB levhalar( yönlendirilmiş yonga levha) da kullanılmaktadır.
"Yeşil mimarlık” terimi genel olarak çevreye karşı bilinçli sürdürülebilir tasarım ve inşaat prensiplerini ve tekniklerini tanımlamak için kullanılır. Bu tanım, stadyumlar sözkonusu olunca stadyumun mimarisi, inşaat öncesi ve esnasında ve stadyumun kullanım ömrü boyunca çevresellik açısından kabul edilebilir tasarım seçenekleri ve çözümlerini benimsemesi anlamına gelmektedir. FIFA bu bağlamda “Yeşil Gol” girişimini başlatmış ve modern stadyumlarda sürdürülebilirlik için bir dizi kapsamlı hedefler belirlemiştir. Bu programın anahtar hedefleri arasında su tüketiminin azaltılması, enerjinin daha verimli kullanılması, iyi bir atık yönetimi ve stadyumun inşası sürecinde malzemelerin nakliyesi ve stadyuma geliş gidişlerinde karbon ayak izinin azaltılması vardır. Sürdürülebilirlik talimatlarına uygun olarak tasarlanmış ve inşa edilmiş binalar için sertifika veren birçok yetkili organ vardır. BREEAM ve LEED bunlardan en ünlü iki tanesidir ve FIFA ve UEFA tüm modern stadyumların bu iki belgelendirme kuruluşunun bir tanesi tarafından belirlenen standartlara uymasını tavsiye eder.